ΚΤΗΡΙΟ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΠΟΛΥΓΝΩΤΟΥ 13

Πρώην οικία Αντωνίου Μαναράκη νομομηχανικού,
αναφερόμενη και ως οικία στρατηγού Κωλέττη

Κέντρο τεκμηρίωσης έργων Ακροπόλεως ”Χαράλαμπος Μπούρας”
Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών

Το ακίνητο βρίσκεται στην Πλάκα, στον αριθμό 13 της οδού Πολυγνώτου και στη νότια και δυτική του πλευρά συνορεύει με τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας αγοράς. Το οικόπεδο έχει έκταση περίπου 1100τμ και σε αυτό είναι κτισμένα 4 κτήρια.

Το μεγαλύτερο κτήριο (κτήριο 1) 500τμ περίπου, αναπτύσσεται σε τρεις στάθμες και έχει κήπο και ανεξάρτητη είσοδο από την οδό Πολυγνώτου. Το κτήριο έχει παραχωρηθεί μαζί με τους υπαίθριους χώρους και το κτήριο 3, στην Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ) με σκοπό να λειτουργήσουν ως Κέντρο Τεκμηρίωσης Έργων Ακροπόλεως ”Χαράλαμπος Μπούρας”. Οι εργασίες αποκατάστασής τους, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και φορέα υλοποίησης τη Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων, είναι ήδη σε εξέλιξη.

Το κτήριο 2, 150τμ περίπου, στεγάζει τα γραφεία της Εφορείας Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών (ΕΑΙΑΣ) του ΥΠΠΟΑ και μαζί με το 50τμ. κτήριο 3 μοιράζονται κοινόχρηστο υπαίθριο χώρο κίνησης και είσοδο από την οδό Πολυγνώτου.

Το κτήριο 4 συνδέεται λειτουργικά με το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη (ΙΜΜ).

Το κτήριο 1 κατασκευάστηκε πιθανότατα μεταξύ των ετών 1870 και 1874, αρχικά ορθογώνιο σε κάτοψη με τετράρριχτη στέγη και δύο πιθανότατα ανεξάρτητες λειτουργικά στάθμες (ισόγειο και α’ όροφος) με εισόδους από τα νότια, όπου θα υπήρχε στέγαστρο και εξωτερική κλίμακα προς τον όροφο. Η προσθήκη του β’ ορόφου και η ενσωμάτωση βοηθητικών χώρων στα νότια έγινε μετά το 1890 και πριν το 1928 -πιθανώς πριν από το τέλος της πρώτης δεκαετίας του 20ου αι. Στην ίδια χρονική περίοδο πιθανολογείται η κατασκευή του κτηρίου 3. Το κτήριο 2 κατασκευάστηκε μετά το 1890.

Κατά τον Κ. Μπίρη (Μπίρης 1966, Αι Αθήναι, σ. 433, σημ. 418α1) πρόκειται για την κατοικία του Αντωνίου Μαναράκη, νομομηχανικού που δραστηριοποιήθηκε κατά το δεύτερο μισό του 19ου αι. Ο Αντώνιος Μαναράκης αναφέρεται μεταξύ των ιδρυτών του Ελληνικού Πολυτεχνικού Συλλόγου (Εμμ. Ι. Βουζαράς, “Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ, Έτος ιδρύσεως 1898” στο 170 χρόνια Πολυτεχνείο, οι μηχανικοί και η τεχνολογία στην Ελλάδα, τ. Β’, Ε.Μ.Π., Αθήνα 2012). Επίσης, το 1905 αναφέρεται στο περιοδικό Αρχιμήδης ως τακτικό μέλος του Ελληνικού Πολυτεχνικού Συλλόγου με την ιδιότητα του πρώην νομομηχανικού και με διεύθυνση κατοικίας Πολυγνώτου 13. Το 1906 δεν εμφανίζεται στη λίστα των τακτικών μελών του Συλλόγου.

Κατά τον Δ. Καμπούρογλου στη θέση αυτή υπήρχε παλαιότερα η οικία του καλαβρυτινού γιατρού Κωνσταντίνου Ζωγράφου (1796-1856), ο οποίος αναμείχθηκε με την πολιτική, όντας υποστηρικτής του Ανδρέα Ζαΐμη και διετέλεσε, μεταξύ άλλων, υπουργός επί των στρατιωτικών και υπουργός εξωτερικών. Σήμερα, δεν εντοπίζονται στοιχεία στην κατασκευή του κτηρίου που να μπορούν να ερμηνευθούν ως κατάλοιπα οικοδομικών φάσεων αυτής της περιόδου.

Το κτήριο χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1960 (ΦΕΚ114Β/16.3.1960) και συνδέθηκε, άγνωστο για ποιο λόγο, με το όνομα του Ιωάννη Κωλέττη, ο οποίος μάλιστα αναφέρεται ως στρατηγός: “Χαρακτηρίζομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον την ενταύθα και επί της οδού Πολυγνώτου 13 οικίαν του Στρατηγού Κωλέττη”. Την ίδια χρονιά το ακίνητο απαλλοτριώθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο ”δι’ αρχαιολογικούς σκοπούς”.