Το Ερέχθειο, ναός ιωνικού ρυθμού, κτισμένος μεταξύ των ετών 421 και 406 π.Χ., ήταν αφιερωμένος από κοινού στην Αθηνά και τον Ποσειδώνα. Το ιδιότυπο αρχιτεκτονικό του σχέδιο και ο πλούτος του γλυπτού διακόσμου εξασφάλισαν στον ναό εξέχουσα θέση στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Το ανατολικό τμήμα του ναού, πίσω από την εξάστυλη ιωνική κιονοστοιχία, ήταν ο χώρος λατρείας της Αθηνάς Πολιάδος. Σ’ αυτόν φυλασσόταν το λατρευτικό ξόανο της θεάς, σημείο αναφοράς της εορτής των Παναθηναίων.

Το δυτικό τμήμα, αφιερωμένο κατεξοχήν στον Ποσειδώνα, στέγαζε επίσης τη λατρεία του Ηφαίστου και του τοπικού ήρωα Βούτη. Η δυτική όψη του ναού είχε τη μορφή εξάστυλης ιωνικής κιονοστοιχίας επάνω σε πόδιο. Το βόρειο πρόπυλο του ναού, με έξι ιωνικούς κίονες διατεταγμένους σε σχήμα Π, στεγαζόταν με λαμπρή φατνωματική οροφή. Μια μεγαλοπρεπής θύρα με γλυπτό περιθύρωμα οδηγούσε από το βόρειο πρόπυλο προς το δυτικό τμήμα του ναού. Εμβληματικό τμήμα του ναού αποτελεί η πρόσταση των Καρυατίδων στη νοτιοδυτική γωνία του: έξι γυναικείες μορφές στηρίζουν την οροφή της νότιας πρόστασης, διατηρώντας αμείωτη τη χάρη τους, παρά το βάρος της υπερκείμενης κατασκευής.

Η σύσταση του ελληνικού κράτους εξασφάλισε τις απαραίτητες συνθήκες για την έναρξη των αναστηλωτικών επεμβάσεων στην Ακρόπολη. Μικρότερης έκτασης επεμβάσεις στο Ερέχθειον επιχειρήθηκαν στα μέσα του 19ου αι. μ.Χ. Ωστόσο, η μορφή του μνημείου που γνωρίζουμε σήμερα οφείλεται κατά πολύ στην εκτεταμένη επιχείρηση αναστήλωσης, που διενεργήθηκε από το Ν. Μπαλάνο μεταξύ των ετών 1902-1909, η οποία και αποκατέστησε μεγάλο μέρος της αρχαίας οικοδομής.

Το Ερέχθειον υπέστη για πρώτη φορά εκτεταμένη επισκευή και αναμόρφωση τον 1ο αι. π.Χ., μετά την καταστροφική πυρπόλησή του από τον Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα. Οριστική μετασκευή του κτιρίου, ωστόσο, επιτελέσθηκε κατά την πρώιμη βυζαντινή εποχή, όταν το κτίσμα μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία. Εξαιτίας της μετατροπής αυτής χάθηκαν πολλά αρχιτεκτονικά στοιχεία της αρχαίας κατασκευής, με αποτέλεσμα οι γνώσεις μας για την εσωτερική διάρθρωση του κτιρίου να είναι ελλιπείς. Σημαντικοί σταθμοί στην ιστορική διαδρομή του Ερεχθείου θεωρούνται, εξάλλου, η μετατροπή του σε επισκοπικό παλάτι, κατά τη φραγκοκρατία και, αργότερα, κατά την περίοδο της οθωμανικής κατοχής, σε κατοικία όπου διέμενε το χαρέμι του Τούρκου φρούραρχου. Στις σοβαρές καταστροφές του μνημείου προσμετράται η λεηλασία του από τον λόρδο Έλγιν, τα συνεργεία του οποίου υφάρπαξαν το βόρειο κίονα της ανατολικής πρόστασης με το υπερκείμενο τμήμα του θριγκού και μία από τις Καρυάτιδες. Επίσης, το μνημείο υπέστη σοβαρές ζημίες από την ανατίναξη της οροφής της βόρειας πρόστασης και την αποξήλωση μεγάλου μέρους των πλάγιων τοίχων του σηκού, κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης.

Print